Praca instruktora nauki jazdy jako obszar realizowania misji społecznej.

Wśród wszystkich zawodów, które człowiek może wykonywać, istnieje grupa takich, które w szczególny sposób służą innym. Profesje te nazywane są zawodami: pożytku społecznego, zawodami zaufania społecznego, zawodami pomocowymi.

Ponieważ pojawiały się różne klasyfikacje, dlatego dosyć trudno stworzyć kompletną listę zawodów, które można do tej grupy zaliczyć. Dość zgodnie przypisuje się do grupy zawodów zaufania publicznego: prawników, lekarzy, farmaceutów, nauczycieli, psychologów, policjantów, dziennikarzy, fotoreporterów i architektów. Po uważniejszym przeanalizowaniu typowych dla tej grupy aktywności, norm dotyczących realizowania zawodu, typów kontaktów i relacji tworzonych z klientami lub odbiorcami pracy, wydaje się, że istnieje podstawowa cecha dzieląca tą grupę na dwie odrębne kategorie. Cechą tą jest misyjność, rozumiana jako ukierunkowanie aktywności zawodowej na niesienie pomocy, zaspokajanie podstawowych potrzeb innych ludzi, zapewnianie poczucia bezpieczeństwa fizycznego i zdrowotnego, a także dostarczanie ludziom podstawowych umiejętności  i wiedzy, umożliwiających im prawidłowe funkcjonowanie społeczne.

Można więc w grupie zawodów zaufania publicznego wydzielić dwie kategoria zawodów: zawody z misją społeczną i te, bez takiej misji np.: prawnicy, architekci czy rzeczoznawcy, gdyż zakres oferowanych przez nie usług wydaje się wykraczać poza podstawowe potrzeby ludzkie, a i odpowiedzialność za partnerów relacji jest mniejsza i mająca charakter transakcji na wykonanie konkretnej usługi.

Zatem zawody z misją społeczną to zawody, w których jako zasadnicza motywacja powinna wystąpić chęć niesienia pomocy, troska o innych,  ich obecny stan oraz rozwój i zapewnienie dobrostanu w przyszłości. Często związane jest to z większą odpowiedzialnością za ludzi, na których aktywność zawodowa jest skierowana. Do tak zdefiniowanej grupy zawodów można zaliczyć np. zawody medyczne i edukacyjne.  Warto też zauważyć, że za taką kategoryzacją przemawia rodzaj relacji nawiązywanej bezpośrednio z osobami, wobec których wykonuje się pracę czy służbę. Otóż w zawodach edukacyjnych, medycznych i ratowniczych nie mamy do czynienia z klientami, ale z uczniami, pacjentami oraz osobami ratowanymi i ochranianymi.

Kolejnym argumentem przemawiającym za wyjątkowością zawodów wymagających poczucia misji jest szczególny etos tych zawodów, tj. zbiór ideałów, norm i sposobów postępowania charakterystyczny dla danej grupy zawodowej. W większości przypadków, zawody nazywane zawodami z misją społeczną charakteryzują się takim zbiorem norm i sposobów postępowania w trudnych etycznie sytuacjach.

Bez wątpienia zawód instruktora nauki jazdy należy do zawodów edukacyjnych. Słownik języka polskiego określa instruktora jako osobę ucząca praktycznych umiejętności, natomiast nauczyciela jako osobę trudniącą się uczeniem kogoś; czynnik kształtujący czyjąś świadomość, regulujący czyjeś postępowanie i choć zawód instruktora nauki jazdy nie jest objęty Kartą Nauczyciela, to przecież spośród innych rodzajów instruktorów z całą pewnością jest „czynnikiem kształtującym czyjąś świadomość i regulującym czyjeś postępowanie”. Należy więc uznać, że zawód instruktora nauki jazdy będąc bez wątpienia zawodem edukacyjnym jest zawodem z misją społeczną. Praca instruktora powiązana jest z nieustającą troską o bezpieczeństwo uczonego, ale również pracą emocjonalną, która  wymaga od instruktora okazywania szczególnych emocji i jednocześnie powstrzymywania ekspresji uczuć niepożądanych w danej roli, co jest charakterystyczne właśnie dla zawodów związanych z troską o innych. Poczucie przynależności do zawodu z misją wynika z obiektywnej charakterystyki zawodu instruktora i norm obowiązujących w tym zawodzie, z drugiej zaś – subiektywnego odczuwania misji, jako szczególnej postawy instruktora.

Do zawodów z misją przypisana jest również tzw. etyka troski wymagająca czterech podstaw etycznych, tj. troskliwości, odpowiedzialności, fachowości oraz elastyczności, czyli jest uwarunkowana zarówno wewnętrznymi predyspozycjami osoby, jak i nabytymi kompetencjami. Dlatego dla poprawy jakości wykonywania tego zawodu ważne jest podnoszenie kompetencji zawodowych, ale również dostrzeżenie wagi wewnętrznego poczucia pełnienia misji społecznej przez instruktorów, ze stałą  troską o to, aby to poczucie misji nie wygasło.

Poczucie misji, które wydaje się istotnym determinantem zarówno wyboru, jak i kontynuowania pracy w zawodzie z misją.

W świetle przeprowadzonych badań można stwierdzić, że pracownicy w zawodach z misją społeczną charakteryzują się wyższym poziomem pragnienia podwyższania kwalifikacji. Ponadto wykazano, że poczucie misji jest pozytywnie związane z odczuwaną satysfakcją z pracy, przy mniejszym nacisku na wysokość wynagrodzenia.

Niewątpliwie, oprócz pozytywnych cech charakterystycznych dla zawodów z misją, przejawiających się w pomocy innym, czy zaangażowania własnych zasobów na rzecz innych ludzi, należy także wskazać te wymiary, które stanowią swoiste obciążenie w tych zawodach. Zasadniczym kosztem pracy w zawodach misyjnych jest wypalenie zawodowe. Jak pokazują badania, ryzyko doświadczenia tego kryzysowego stanu jest największe właśnie w zawodach misyjnych. Innymi słowy,  wypalenie zawodowe może w pełni objawić się przede wszystkim w zawodach związanych z opieką i troską o innych, na skutek aktywności znacznie wyczerpującej zasoby jednostki angażującej się w taką opiekę i troskę. Do powstania tego stanu mogą się przyczynić również zewnętrzne warunki pracy(ciągłe zmiany w prawie, brak dobrej oceny pracy grupy zawodowej w społeczeństwie)

Pewne jest, że owo poczucie misji w znacznym stopniu wpływa na jakość wykonywanej pracy i często przy samoistnej kulturze osobistej dopełnia braki w tzw. wykształceniu. Może się zdarzyć tak, że instruktor pracujący w dużym, świetnie wyposażonym ośrodku, wypełnia swoje obowiązki gorzej niż ten pracujący w małym ośrodku, ponieważ nie mając poczucia misji traktuje wykonywanie swojej pracy jedynie jako sposób zarobkowania. Natomiast ten drugi wypełnia swoje zadania, kierując się właśnie owym poczuciem misji. Tej motywacji w działaniu nie da się niczym zastąpić i szybko odczuwają to na własnej skórze osoby szkolone. Konieczność posiadania poczucia misji w tym zawodzie, sprawdziła się, gdy po zabiegach de regulacyjnych państwa, do zawodu instruktora trafiła duża grupa tzw. ludzi z przypadku. Odeszli oni, gdyż kojarzyli zawód instruktora nauki jazdy z łatwym i lekkim sposobem na zrobienie dużych pieniędzy, nie spodziewając się, że jest to zawód z misją. Czego skutkiem są odczuwalne dzisiaj braki instruktorów na rynku pracy.

Niektórzy pokpiwają z zadania stowarzyszeń branżowym jakim jest wyłanianie osób szczególnie zasłużonych dla zawodu i przedstawianie ich kandydatur do odznaczeń państwowych i resortowych, ale zapewniamy, że lektura uzasadnień wniosków o odznaczenia pokazuje, jak bardzo nasz zawód jest zawodem z misja społeczną. Poruszające jest również, że osoby te, mogące pochwalić się wieloma inicjatywami na rzecz edukacji społeczeństwa, najczęściej bez gratyfikacji, z niezwykłą skromnością przedstawiają swoje dokonania.

Wszyscy pracujący w zawodzie instruktora nauki jazdy i techniki jazdy pragniemy pozytywnych zmian w warunkach wykonywania naszej pracy oraz nieustającego podnoszenia etosu zawodu instruktora nauki jazdy w społeczeństwie.

Może w tym pomóc powstanie samorządu zawodowego, ale praca nad jego powołaniem powinna wpływać na integrację środowiska, ku pożytkowi naszej profesji, społeczeństwa oraz państwa, które jako swoista instytucja zmieni się poprzez jego powołanie.

Zarząd PFSSK

Na podstawie:

Agnieszka Czerw, Anna Borkowska

„Praca zawodowa jako obszar realizowania misji społecznej”